Karbon Emisyonları, Hesaplamaları ve Kapsamları
Karbon Ayak izi Nedir?
Karbon ayak izi, belirli bir faaliyetin sonucunda doğrudan veya dolaylı olarak yayılan sera gazlarının (GHG’ler), CO2 eşdeğerleri cinsinden ifade edilen miktarını temsil eden bir çevresel göstergedir.
Odak genellikle karbondioksit (CO2) üzerinde olsa da metan (CH4) ve diazot monoksit (N2O) gibi bu sera etkisine katkıda bulunan diğer gazlar da vardır.
Her gazın katkısını hesaplamak için, belirli bir kütleye sahip sera gazının ısınma gücünü aynı miktardaki CO2’nin ısınma gücü ile karşılaştıran Küresel Isınma Potansiyeli (GWP) adı verilen bir parametre kullanılır, böylece bu farklı gazların etkisi aynı ölçü birimi olan CO2 eşdeğeri (CO2e) cinsinden hesaplanabilir.
Kapsam 1, Kapsam 2 ve Kapsam 3 Karbon Emisyonları Nelerdir?
Kapsam 1, 2 ve 3 emisyonları, bir şirketin kendi operasyonları ve tedarik zinciriyle birlikte çalıştığı firmaların da dahil olduğu geniş değer zinciri boyunca ürettiği farklı karbon emisyon türlerini sınıflandırmanın bir yoludur.
Bu sınıflandırma, dünya genelinde en yaygın kabul gören sera gazı hesaplama ve raporlama standardı olan Sera Gazı (Green House Gas) Protokolü’ne dayanmaktadır.
Kapsam 1
Kapsam 1 emisyonları, kiralanan varlıklar gibi şirketin sahip olduğu veya kontrol ettiği kaynaklardan kaynaklanan doğrudan sera gazı emisyonlarıdır.
Şirketin mülkiyetinde veya denetimindeki kaynaklardan kaynaklanan bu emisyonlar, kuruluşun faaliyetlerine doğrudan bağlı olduğundan, doğrudan kontrol altında kabul edilirler. Bu tür emisyonları azaltmak için, yenilenebilir enerji kullanımı ve enerji verimliliği önemli stratejiler olarak öne çıkmaktadır.
Kapsam 2
Kapsam 2 ve Kapsam 3’ün her ikisi de dolaylı emisyonlardır, ancak Kapsam 2 şirket tarafından tüketilen, satın alınan elektriğin üretiminden kaynaklanan emisyonlar için özel bir kategoridir.
Elektrik enerjisi, ısıtma veya soğutma için dış kaynaklardan alınan enerji kullanımından kaynaklanan bu emisyonları azaltmak için enerji verimliliği çalışmaları yürütmek veya fosil yakıtlar yerine yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik satın almak etkili stratejiler olabilir.
Kapsam 3
Kapsam 3 emisyonları, şirketin faaliyetlerinin bir sonucu olarak ortaya çıkan ancak şirketin sahip olmadığı veya kontrol etmediği kaynaklardan kaynaklanan Kapsam 2 dışındaki dolaylı emisyonlardır.
Kapsam 3 emisyonları Upstream activities ve Downstream activities faaliyetlerden kaynaklanabilir.
Downstream activities:
Mal ve hizmetler tesisinizden ayrıldıktan veya artık kontrolünüz altında olmadıktan sonra emisyon üretir. Örnekler arasında, malların müşterilere taşınması, müşterilerin ürünlerinizi daha fazla işlemesi ve ürünlerinizin kullanım ömrü sonunda işlenmesinden kaynaklanan emisyonlar yer alır.
Bu emisyonlar, değer zincirinde meydana gelen dolaylı etkileri temsil eder ve genellikle bir şirketin kontrolü dışındaki faktörlerden kaynaklanır.
Kapsam 3 emisyonları, bir şirketin genel sürdürülebilirlik performansını değerlendirmek ve azaltma stratejileri geliştirmek açısından önemlidir.
Upstream activities:
Satın alınan mal ve hizmetler, sermaye malları, dahili nakliye, atık bertarafı, iş seyahati, çalışanların işe gidip gelmesi gibi mal ve hizmetler tesislerinize ulaşmadan veya kontrolünüz altına girmeden önce emisyon üretir.
Bu kapsamlar, bir organizasyonun karbon ayak izini anlamak ve sürdürülebilirlik hedefleri belirlemek için kullanılır. Organizasyonlar, bu üç kapsamı dikkate alarak detaylı bir sera gazı envanteri oluşturur ve sürdürülebilirlik stratejilerini buna göre geliştirir.